डॉ. तारा भवाळकर यांचे अध्यक्षीय भाषण – ९८ वे अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन
डॉ. तारा भवाळकर यांनी ९८ व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षीय भाषणात मराठी साहित्याची श्रीमंती, त्याचा सांस्कृतिक वारसा आणि भविष्यकालीन दिशा याविषयी सखोल विचार मांडले. मराठी साहित्य संमेलन हे केवळ लेखक आणि वाचक यांच्यातील संवादाचे व्यासपीठ नसून, समाजाच्या चिंतनशील प्रवाहाला दिशा देणारे केंद्र आहे, असे त्या म्हणाल्या.
त्यांनी आपल्या भाषणात मराठी भाषेचे जागतिकीकरण, साहित्य आणि तंत्रज्ञानाचा वाढता प्रभाव, तसेच तरुण पिढीची वाचनसंस्कृती यावर भर दिला. आधुनिक काळात डिजिटल माध्यमांमुळे वाचनाची व्याख्या बदलत आहे, मात्र त्याचवेळी साहित्याचा आत्मा टिकवून ठेवण्याची जबाबदारी लेखकांवर आहे, असे त्यांनी स्पष्ट केले.
मराठी भाषा आणि तिचा भविष्यातील विकास
डॉ. भवाळकर यांनी आपल्या भाषणात मराठी भाषेच्या संवर्धनावर विशेष भर दिला. त्यांनी सांगितले की, केवळ शैक्षणिक संस्था आणि साहित्यिक संमेलने यावर भाषेच्या जतनाची जबाबदारी नाही, तर ती समाजातील प्रत्येक मराठी भाषिकाची आहे. मराठी भाषा ही केवळ संवादाचे साधन नसून, ती आपल्या सांस्कृतिक ओळखीचा महत्त्वाचा भाग आहे.
९८ वे अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन आणि डॉ. तारा भवाळकर यांचे अध्यक्षीय भाषण
डॉ. तारा भवाळकर यांची ९८ व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षपदी निवड होणे, हे मराठी साहित्य विश्वासाठी अत्यंत गौरवाचे आणि अभिमानाचे क्षण आहेत. त्यांच्या साहित्यसेवेचा, संशोधनपर कार्याचा आणि लोकसाहित्य, लोकसंस्कृती, लोकपरंपरा आणि लोककला या क्षेत्रातील अमूल्य योगदानाचा गौरव करत, या संमेलनाच्या अध्यक्षपदाचा मान त्यांना मिळाला आहे.
डॉ. तारा भवाळकर : एक वैचारिक साहित्यिक आणि संशोधक | Who is Tara Bhawalkar : कोण आहेत तारा भवाळकर ?
डॉ. तारा भवाळकर यांचा जन्म १ एप्रिल १९३९ रोजी झाला. त्या मुख्यतः वैचारिक लेखन करणाऱ्या लेखिका असून लोकसंस्कृती, नाट्यसंशोधन, संतसाहित्य, एकांकिका, ललित लेखन आणि स्त्री-जाणिवांवर लक्ष केंद्रित करणाऱ्या विषयांवर त्यांनी विपुल लेखन केले आहे. त्यांच्या संशोधनपर कार्यामुळे मराठी नाट्यपरंपरेतील विविध पैलू अभ्यासता आले आहेत.
त्यांनी मराठी नाटकांच्या उगमापासून त्याच्या विकासपर्यंतचा अभ्यास केला असून लोकनाट्य, दशावतार, यक्षगान, कथकली, तंजावरची नाटके अशा विविध नाट्यप्रकारांवर संशोधन केले आहे. मराठी विश्वकोश, मराठी वाङ्मयकोश आणि मराठी ग्रंथकोश यांच्या निर्मितीमध्येही त्यांचे मोलाचे योगदान आहे.
९८ वे अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन : एका प्रेरणादायी नेतृत्वाखाली - Tara Bhawalkar
फेब्रुवारी २०२५ मध्ये दिल्लीत होणाऱ्या या प्रतिष्ठित साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषविणाऱ्या डॉ. तारा भवाळकर यांचे साहित्य आणि विचार हे मराठी भाषिकांना नव्या प्रेरणा देणारे ठरणार आहेत. त्यांनी आपल्या साहित्यसेवेद्वारे स्त्रीवादी विचार, लोकसंस्कृतीचा अभ्यास आणि नाट्यपरंपरेचा वारसा पुढे नेण्यासाठी भरीव कार्य केले आहे.
संमेलनाच्या अध्यक्षीय भाषणातून त्या मराठी साहित्याचा सामाजिक आणि सांस्कृतिक अंगाने विचार मांडतील, तसेच नव्या पिढीला प्रेरणा देणाऱ्या संकल्पना मांडतील. त्यांच्या संशोधनाचा प्रभाव मराठी साहित्यविश्वावर कायम राहणार आहे.
मराठी साहित्यसेवेत डॉ. तारा भवाळकर यांचे योगदान
त्यांचे मधुशाला या हरिवंशराय बच्चन यांच्या प्रसिद्ध काव्यसंग्रहाचे मराठीत केलेले भाषांतर, लोकपरंपरा आणि स्त्रीप्रतिभा, लोकसाहित्याच्या अभ्यासदिशा, स्त्रीमुक्तीचा आत्मस्वर यांसारखी पुस्तके आणि मराठी नाट्यपरंपरेवरील संशोधन हे साहित्य क्षेत्रात दैदिप्यमान ठरले आहे. त्यांच्या लेखणीमधून लोकसंस्कृती आणि स्त्रीवाद यांचा समतोल साधणारे अभ्यासपूर्ण विचार व्यक्त होतात.
साहित्य आणि तंत्रज्ञान यांचा मेळ
तंत्रज्ञानाच्या युगात डिजिटल साहित्याची गरज वाढली आहे. मराठी साहित्याला नव्या माध्यमांमध्ये प्रभावीपणे रुजवण्यासाठी तरुण लेखकांनी सोशल मीडिया, ब्लॉगिंग, पॉडकास्ट आणि ई-पुस्तकांचे महत्त्व ओळखावे, असा सल्ला त्यांनी दिला. त्यामुळे मराठी भाषा आणि साहित्य नव्या पिढीपर्यंत सहज पोहोचू शकते.
तरुण पिढी आणि साहित्य
डॉ. भवाळकर यांनी विशेषत: तरुण वाचक आणि लेखकांबद्दल चिंता व्यक्त केली. डिजिटल युगात झपाट्याने बदलणाऱ्या मनोरंजनाच्या सवयींमुळे वाचनसंस्कृती कमी होत आहे. त्यामुळे शाळा-महाविद्यालयांमध्ये वाचनविषयक उपक्रम आणि साहित्यसंस्कृती रुजवणे आवश्यक आहे. यासाठी पालक, शिक्षक आणि समाजाने पुढाकार घ्यावा, असे त्यांनी सांगितले.
साहित्यिकांची जबाबदारी
एक साहित्यिक समाजाचा आरसा असतो आणि तो समाजाच्या जाणिवा जागृत ठेवतो. म्हणून लेखकांनी सामाजिक भान ठेवून लेखन करावे, असे त्या म्हणाल्या. समाजातील विषमता, अन्याय, पर्यावरण, स्त्रीशक्तीकरण यांसारख्या विषयांवर लेखन करून समाजप्रबोधन करणे हे साहित्याचे एक महत्त्वाचे कार्य आहे.
संमेलनाच्या निमित्ताने नव्या दिशेचा वेध
९८ व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या निमित्ताने, डॉ. तारा भवाळकर यांच्या साहित्यप्रवासाचा गौरव होणार असून त्यांचे विचार नव्या पिढीपर्यंत पोहोचतील. साहित्यसंमेलन म्हणजे फक्त चर्चेचा मंच नसून, तो नव्या विचारांची पेरणी करणारा सोहळा असतो. भवाळकर यांच्या मार्गदर्शनाखाली हे संमेलन मराठी साहित्याला नव्या उंचीवर नेईल, यात शंका नाही.
समारोप | Akhil Bharatiya Marathi Sahitya Sammelan 2025
डॉ. तारा भवाळकर यांचे साहित्य आणि संशोधन हे केवळ मराठी साहित्यापुरते मर्यादित नाही, तर ते लोकसंस्कृती आणि स्त्री-जाणीवांचा व्यापक अभ्यास दर्शवणारे आहे. ९८ वे अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन त्यांच्या नेतृत्वाखाली मराठी भाषेचा आणि साहित्याचा महोत्सव ठरेल.
मराठी वाङ्मयाच्या समृद्ध वारशाला पुढे नेणाऱ्या या संमेलनाच्या यशस्वीतेसाठी त्यांना शुभेच्छा! 🚀✨
निष्कर्ष | Akhil Bharatiya Marathi Sahitya Sammelan 2025
९८ व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षीय भाषणात डॉ. तारा भवाळकर यांनी मराठी साहित्याच्या विविध अंगांवर सखोल विचार मांडला. त्यांनी साहित्याच्या भविष्यासाठी आवश्यक गोष्टी अधोरेखित केल्या आणि लेखक, वाचक तसेच संपूर्ण समाजाने भाषेच्या जतनासाठी पुढाकार घ्यावा, असे आवाहन केले. त्यांच्या विचारांनी साहित्यप्रेमी आणि मराठी भाषिकांना नव्या प्रेरणा दिल्या.
मराठी भाषा ही फक्त संवादाचे साधन नसून, ती आपल्या संस्कृतीचा आत्मा आहे!