शिक्षणाला व्यावसायिकतेचं वळण व कौशल्याधारित अभ्यासक्रमाची गरज | Importance and Need of Skill-based education | Marathmoli Lekhani

शिक्षणाला व्यावसायिकतेचं वळण व कौशल्याधारित अभ्यासक्रमाची गरज

आजच्या स्पर्धात्मक युगात शिक्षण फक्त पुस्तकी ज्ञान पुरवणं हे अपर्याप्त ठरत आहे. विद्यमान शिक्षण पद्धती अनेकदा विद्यार्थी घडवण्यात यशस्वी ठरते, पण त्यांच्या हातात कौशल्यांचा ठेवा देण्यात मागे पडते. त्यामुळे, शालेय आणि महाविद्यालयीन जीवन संपल्यानंतरही अनेक विद्यार्थी स्वतःचा योग्य मार्ग शोधण्यात अडखळतात. म्हणूनच शिक्षणाला व्यावसायिकतेचं वळण देत कौशल्याधारित अभ्यासक्रमाची गरज भासत आहे.

शिक्षणाला व्यावसायिकतेचं वळण व कौशल्याधारित अभ्यासक्रमाची गरज | Importance and Need of Skill-based education

कौशल्याधारित शिक्षण (Skill-based education) म्हणजे विद्यार्थ्यांना रोजगारक्षम बनवण्यासाठी आवश्यक कौशल्यं पुरवणं. यामध्ये संवाद कौशल्य, तांत्रिक ज्ञान, समस्या सोडवण्याची क्षमता, नेतृत्वगुण, आणि वेळेचं व्यवस्थापन यांसारख्या कौशल्यांचा समावेश होतो. अशा शिक्षणामुळे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या आवडत्या क्षेत्रात करिअर घडवण्यासाठी मजबूत पाया मिळतो.

कौशल्याधारित शिक्षण का गरजेचं आहे? | Why skill based education is needed?

1. रोजगाराच्या संधींमध्ये वाढ:
   फक्त चांगले गुण मिळवणं पुरेसं नाही; रोजगाराच्या बाजारात मागणी असलेली कौशल्यं असणं आवश्यक आहे. अशा प्रकारचं शिक्षण विद्यार्थ्यांना नोकरीसाठी अधिक सक्षम बनवतं.

2. व्यवहारज्ञान विकसित करणे:
   शालेय स्तरावरच मुलांना व्यवहाराचं ज्ञान दिल्यास त्यांचं आत्मभान वाढतं. त्यामुळे उद्योग-धंदे सुरू करण्याची क्षमता विकसित होते.

3. ज्ञानाचा प्रत्यक्ष उपयोग:
   पुस्तकांमधून शिकलेलं ज्ञान प्रत्यक्षात कसं वापरायचं, हे शिकवलं गेलं पाहिजे. प्रोजेक्ट, इंटर्नशिप, आणि प्रात्यक्षिक शिक्षण ह्या गोष्टी विद्यार्थ्यांना आत्मविश्वास देतात.

4. स्वावलंबनासाठी तयारी:
   कौशल्याधारित शिक्षण मुलांना लवकर कमाईसाठी तयार करतं. हे शिक्षण त्यांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवण्यास मदत करतं.

शिक्षण पद्धतीत कोणते बदल अपेक्षित आहेत? | Changes expected 

• शाळांमध्ये कौशल्यविषयक तासांचा समावेश:
  प्रत्येक विद्यार्थ्याला त्याच्या आवडीनुसार कौशल्य आत्मसात करण्यासाठी शाळेपासूनच संधी दिली पाहिजे.

• उद्योगांसोबत भागीदारी:
  शाळा आणि महाविद्यालयांनी विविध उद्योगांशी सहकार्य करून विद्यार्थ्यांना प्रशिक्षणाची संधी उपलब्ध करून दिली पाहिजे.

• प्रत्येकासाठी वैयक्तिक अभ्यासक्रम:
  विद्यार्थ्यांच्या आवडी-निवडी लक्षात घेऊन त्यांना वैयक्तिक अभ्यासक्रम निवडण्याचा पर्याय दिला पाहिजे.

12-वर्षीय शिक्षण प्रणालीला दोष द्यावा का? | 12 year School System 

सध्या प्रचलित असलेल्या 12 वर्षांच्या शालेय शिक्षण पद्धतीवर बऱ्याच प्रमाणात टीका होते, कारण ती विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी अपुरी ठरते. ही पद्धती मुख्यतः परीक्षांवर आधारित आहे, जिथे गुण हे विद्यार्थ्यांच्या यशाचं मोजमाप ठरवलं जातं. विद्यार्थ्यांच्या नैसर्गिक आवडी, कौशल्यं, आणि सर्जनशीलतेला प्रोत्साहन देण्याऐवजी, त्यांना एका विशिष्ट साच्यात बसवण्याचा प्रयत्न होतो.

यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये ताणतणाव, असुरक्षितता, आणि स्वतःबद्दल कमीपणा वाटण्याचं प्रमाण वाढतं. 12 वर्षं व्यतीत करूनही, शाळा सोडल्यानंतर विद्यार्थ्यांना प्रत्यक्ष जीवनात उपयोगी पडतील अशी कौशल्यं किंवा व्यावसायिक ज्ञान मिळालेलं नसतं. शिक्षण पद्धती विद्यार्थ्यांना रोजगारक्षम बनवण्यात अयशस्वी ठरते, ज्यामुळे समाजात बेरोजगारी आणि अपूर्णता जाणवते.

पैसे कमावण्याची सुरुवात वयाच्या 18व्या वर्षी का व्हावी? | Earning at the age of 18 years

18व्या वर्षी पैसे कमावणे म्हणजे केवळ आर्थिक स्वावलंबनाचं प्रारंभबिंदू नव्हे, तर एक व्यक्ती म्हणून जबाबदारी स्वीकारण्याची प्रक्रिया आहे. आजकालचं शिक्षण जेव्हा कौशल्याधारित आणि व्यवहारक्षम बनवलं जातं, तेव्हा विद्यार्थ्यांना लवकरच रोजगारासाठी तयार करता येतं.

शाळा-महाविद्यालयांच्या अभ्यासक्रमात जर व्यावसायिक कोर्सेस, प्रात्यक्षिक शिक्षण, आणि इंटर्नशिपचा समावेश केला गेला, तर मुलं 18व्या वर्षीच छोट्या प्रमाणावर उत्पन्न मिळवू शकतील. यामुळे त्यांना आत्मनिर्भरता, आत्मविश्वास, आणि वास्तव जीवनातील आर्थिक व्यवस्थापनाचं ज्ञान मिळेल.

याव्यतिरिक्त, लवकर आर्थिक स्वावलंबनामुळे मुलं आपल्या स्वप्नांना आकार देऊ शकतात, पालकांवर अवलंबित्व कमी होऊ शकतं, आणि समाजासाठी जबाबदार नागरिक बनू शकतात. शिक्षणाचा उद्देश विद्यार्थ्यांना फक्त गुणांपुरता मर्यादित न ठेवता, त्यांना लवकरच स्वतःच्या आयुष्याची घडण घडवण्यास समर्थ बनवणं आहे.

भविष्यातील दिशा - Future

कौशल्याधारित शिक्षण विद्यार्थ्यांना नुसतं ज्ञान देत नाही, तर त्यांना एक जबाबदार आणि स्वावलंबी नागरिक बनवतं. अशा शिक्षणामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये आत्मविश्वास, निर्णयक्षमता, आणि स्वप्नं सत्यात उतरवण्याची जिद्द निर्माण होते. शिक्षणाला व्यावसायिकतेचं वळण देणं ही काळाची गरज आहे.

शिक्षणाचं मूळ उद्दिष्ट विद्यार्थ्यांना त्यांच्या आयुष्याला दिशा देणं आहे. ही दिशा ठरवण्यासाठी कौशल्याधारित शिक्षणाचा अवलंब केल्यास, एक नवी पिढी तयार होईल, जी जगाच्या वेगाशी जुळवून घेण्यास सक्षम असेल.

तुमचं मत काय आहे? शिक्षण पद्धतीत अजून कोणते बदल हवेत? आपली प्रतिक्रिया नक्की कळवा!

तुम्ही हे प्रश्न देखील विचारू शकता ज्यांची उत्तरे तुम्हाला या Blog Post मध्ये मिळतील. 👇👇

• व्यावसायिक शिक्षणाची गरज काय?
• व्यावसायिक शिक्षणाचा मुख्य उद्देश काय आहे?
• कौशल्य-आधारित शिक्षण म्हणजे काय?
• कौशल्य-आधारित प्रशिक्षण परिणामांमध्ये काय समाविष्ट आहे?
• व्यावसायिक शिक्षणाचे फायदे काय आहेत?
• व्यावसायिक शिक्षण म्हणजे काय?
• व्यावसायिक शिक्षण म्हणजे काय?
• भारतात व्यावसायिक शिक्षण म्हणजे काय?
• व्यावसायिक विकास म्हणजे काय आणि त्याचे उदाहरण?

Marathmoli Lekhani