मृत्युंजय - शिवाजी सावंत यांची महाकादंबरी: कर्णाचा जीवनगौरव | Mrutyunjaya Book Review
मराठी साहित्यात शिवाजी सावंत यांची 'मृत्युंजय' ही कादंबरी अजरामर ठरली आहे. ही कादंबरी महाभारतातील कर्ण या पात्रावर आधारित असून, त्याच्या जीवनाची संघर्षमय गाथा मांडते. कर्णाचा दैवी जन्म, त्याच्यावर आलेली कठीण परिस्थिती, त्याचा दानशूरपणा, त्याचे अचूक धनुर्विद्याशास्त्र, आणि त्याच्या जीवनातील अपूर्ण स्वप्ने हे सारे लेखकाने जिवंत केले आहे.
- पुस्तकाचे नाव: मृत्युंजय
- लेखक: शिवाजी सावंत
- साहित्य प्रकार: ऐतिहासिक कादंबरी
- भाषा: मराठी
- प्रकाशन वर्ष: १९६७
कथानक | Mrutyunjaya Book Review in Marathi
कथानकाची वैशिष्ट्ये | मृत्युंजय - शिवाजी सावंत | पुस्तक परिचय
'मृत्युंजय' कादंबरी कर्णाच्या आयुष्याचे वेगवेगळे टप्पे उलगडते. कथेची रचना अत्यंत वेगळी असून ती विविध पात्रांच्या दृष्टिकोनातून सादर केली गेली आहे. कर्ण, कुंती, दुर्योधन, कृष्ण, राधामाता आणि कर्णाचा सारथी अशा सहा वेगवेगळ्या व्यक्तिरेखांच्या दृष्टीने कर्णाचे जीवन उलगडते. ही रचना कादंबरीला एक आगळावेगळा आयाम देते.कर्णाचा जन्म सूर्यदेवाच्या कृपेने कुंतीच्या उदरातून होतो, परंतु समाजाच्या भीतीने कुंती त्याला गंगेच्या प्रवाहात सोडून देते. यामुळे कर्णाला राधा आणि अधिरथ या सारथी दांपत्याने वाढवले. समाजाच्या "सुतपुत्र" या शिक्क्यामुळे कर्णाला सतत अपमान सहन करावा लागतो. पण त्याने स्वतःची ओळख निर्माण करण्यासाठी प्रचंड मेहनत घेतली.
"मृत्युंजय" ही शिवाजी सावंत यांनी लिहिलेली एक महाकाव्यात्मक ऐतिहासिक कादंबरी आहे. ही कादंबरी महाभारतातील एका गूढ आणि तात्विक पात्राच्या जीवनावर आधारित आहे - कर्ण. कर्णाच्या जीवनातील संघर्ष, त्याच्या आयुष्यातील विविध पैलू, त्याच्या आंतरिक संवाद आणि बाह्य संघर्षांचे सूक्ष्म चित्रण या कादंबरीत केले आहे. शिवाजी सावंत यांनी कर्णाच्या व्यक्तिमत्त्वाचा सखोल अभ्यास करून त्याच्या भावना, विचार आणि कृतींचे मनोज्ञ वर्णन केले आहे.
कर्णाचा संघर्ष आणि दानशूरपणा:
कर्णाचा जीवनसंघर्ष म्हणजे एक प्रेरणादायी कहाणी आहे. तो प्रतिभावान असूनही केवळ त्याच्या जन्मामुळे त्याला अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागले. त्याला गुरू द्रोणाचार्यांनी आणि परशुरामांनीही अपमानित केले, परंतु त्याच्या जिद्दीमुळे त्याने धनुर्विद्येत अद्वितीय प्राविण्य मिळवले.दानशूर कर्ण म्हणून ओळखला जाणारा हा वीर कोणत्याही परिस्थितीत गरीबांना आणि गरजू लोकांना मदत करत असे. त्याचा दानाचा आदर्श आजही प्रत्येकासाठी प्रेरणादायी आहे.
कर्णाची दैववादी बाजू:
'मृत्युंजय' कादंबरीत कर्णाच्या दैववादी स्वभावाचे सुंदर चित्रण केले आहे. कर्ण आपल्या आयुष्यातील प्रत्येक संकटाला आपले दैव मानून स्वीकारतो. त्याचा मित्र दुर्योधन याच्याशी असलेले त्याचे निस्वार्थ मैत्र, त्याने केलेले महत्त्वाचे निर्णय, आणि शेवटच्या युद्धातील त्याचा पराभव या साऱ्या घटना वाचकाला भावुक करतात.शिवाजी सावंतांची लेखनशैली:
शिवाजी सावंत यांची लेखनशैली अप्रतिम आहे. त्यांच्या लेखणीत भावनांची तीव्रता, सजीव वर्णनशैली, आणि जीवनाच्या विविध छटा दिसतात. त्यांची भाषा साधी असूनही अत्यंत प्रभावी आहे. कर्णाच्या जीवनातील प्रत्येक क्षण वाचकाच्या मनावर कोरला जातो.कर्णाचा आजच्या काळाशी संदर्भ:
आजच्या समाजात कर्णाच्या आयुष्यातील संघर्ष आणि अपमान अनेक ठिकाणी दिसून येतो. जाती-धर्मावर आधारित भेदभाव, समाजातील असमानता, आणि संघर्षातून प्रगती करण्याची जिद्द या गोष्टी आजही तितक्याच महत्त्वाच्या आहेत. 'मृत्युंजय' आपल्याला या साऱ्या गोष्टींचा विचार करायला भाग पाडते.वैशिष्ट्ये:
१. भाषाशैली: शिवाजी सावंत यांची भाषा अत्यंत प्रभावी आणि काव्यात्मक आहे. त्यांनी कर्णाच्या भावना आणि विचारांचे सूक्ष्म चित्रण केले आहे.२. ऐतिहासिक आणि पौराणिक संदर्भ: कादंबरीत महाभारतातील घटना आणि पात्रांचे सखोल विश्लेषण केले आहे.
३. कर्णाचे व्यक्तिमत्त्व: कर्ण हा एक जटिल पात्र आहे. त्याच्या आयुष्यातील संघर्ष, त्याच्या निर्णयांची पार्श्वभूमी आणि त्याच्या मनातील द्वंद्व या सर्वांचे सुंदर वर्णन केले आहे.
४. मानवी मूल्ये: कादंबरीत प्रेम, निष्ठा, मित्रत्व, धैर्य, आणि न्याय या मानवी मूल्यांचे सुंदर चित्रण आहे.